بیست و یکمین پیش نشست نخستین همایش ملی مرجعیت علمی قرآن کریم در قالب کرسی علمی ترویجی با عنوان «جایگاه و محوریت قرآن در حفظ پایه ها و بنیان های اعتقادی»، با ارائه حجت الاسلام و المسلمین سید حسن هاشمی جزی، نقد حجت الاسلام و المسلمین اکبر اقوام کرباسی و دبیری حجت الاسلام و المسلمین مرتضی غرسبان در مورخه سه شنبه 12 دی ماه 1402 در پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم برگزار شد.
به گزارش دبیرخانه همایش ملی مرجعیت علمی قرآن کریم، در ابتدای نشست حجت الاسلام و المسلمین سید حسن هاشمی جزی، به ارائه بحث جایگاه و محوریت قرآن در حفظ پایه ها و بنیان های اعتقادی پرداخت و در خصوص ضرورت بحث گفت: قرآن بر اساس رسالت هدایتگری خود بخشی عظیمی از مفاهیم خود را به حوزه تبیین جهانبینی وحیانی و بخش دیگری را به چگونگی حفظ پایهها و بنیانهای اعتقادی افراد جامعه اختصاص داده است. این مهم در قرآن به دو روش چینش دستگاه استدلالی عقلی (تکیهبر خردورزی) و یا استفاده از اساس گزارشها و مدارك منقول و تاریخی (تکیهبر گزارشگری) صورت میپذیرد. با توجه به یکسانی مسئله امروز جامعه دینی در چگونگی تبیین و حفظ عقاید، قرآن میتواند مرجعی در ارائه راهکاریهای مؤثر در این زمینه باشد. مسئله این نشست بهصورت مشخص آن است که قرآن چه جایگاهی در مرجعیت چگونگی حفظ پایهها و بنیانهای اعتقادی دارد؟ این محوریت را در قرآن با بهرهگیری از ظرفیتهای عقلی و نقلی در سه مرحله شکلدهی گزارههای دینی، تبیین گزارهها، و چگونگی دفاع از گزارههای اعتقادی قرارداد.
حجت الاسلام هاشمی جزی در ادامه به تشریح موضوع پرداخت و گفت: تأکید آیات وحی و سنت رفتاری و گفتاری معصومین (علیهمالسلام) بر جایگاه بخشیدن و محوریت دادن به قرآن در چگونگی حفظ میراث معارفی، اخلاق و ...نشان از قابلیت این متن مقدس برای حفظ پایهها و بنیانهای اعتقادی است. مرجعیت قرآن در حوزه عقاید را میتوان در سه محور مورد توجه قرار داد و به ترتیب عبارتند از: 1) شکلدهی و پایهریزی مقدماتی بنیانهای اعتقادی؛ 2) تبیین و شرح گزارهها و باورهای اسلامی؛3) آموزش چگونگی دفاع از این باورهای وحیانی. شکلدهی قرآنمحور پایههای اعتقادی باعث ایمنسازی باورهای دینی خواهد شد. همانگونه که تبیین مفاهیم وحیانی توسط خود قرآن و یا پیشوایان دینی( علیهمالسلام) باعث وثاقت و محوریت بخشی به قرآن شده است. دو بخش اول به دانش و محتوای اعتقادی میپرداختند ولی قرآن به جنبه مهارتی و روشهای کارآمد در دفاع از عقائد نیز پرداخته که خود باعث محوریت دادن و مرجعیت بخشی به قرآن به مثابه درسنامهای آموزشی برای آشنایی با تاکتیکهای مبارزه با چالشهای اعتقادی است.
در ادامه نشست، پس از توضیحات اجمالی دبیر کرسی، ناقد محترم کرسی، به نقد دیدگاه ارائه دهنده محترم پرداختند. حجت الاسلام و المسلمین اکبر اقوام کرباسی در نقد این ارائه به نکات ذیل اشاره نمود:
- با توجه به سه عرصه بینش، گرایش و منش، در این مقاله، گستره بینش به کلیاتی مانند توحید، معاد و نوپبوت محدود گردیده است. و حال آنکه باید به مباحث انسان شناسی، هستی شناسی و ارتباط بین این دو نیز باید پرداخته شود.
- حفظ پایه های اعتقادی و مراحل آن، بحثی صرفا نظری است و حال آنکه حفظ پایه های اعتقادی، کار عملیاتی می خواهد.
- مفهوم مرجعیت علمی قرآن باید کاملا روشن گردد و حال آنکه مرجعیت صرفا به معنای محل رجوع آمده است و از تأثیرگذاری قرآن در علوم، سخنی مطرح نشده است.
- قرآن کتابی است که نیاز به معلم دارد. از جایگاه سنت و تعامل قرآن و سنت، سخنی به میان نیامده است.
در ادامه نیز حاضرین در جلسه به بیان نظرات خود پرداختند. و سپس حجت الاسلام و المسلمین سید حسن هاشمی جزی ضمن پذیرش برخی انتقادات، به ارائه پاسخ به برخی از نقدها پرداخت.
در پایان نشست نیز حجت الاسلام و المسلمین غرسبان به جمع بندی موارد مطرح شده در جلسه پرداختند.